Wijk bij Duurstede

De afgelopen week behandelde de Wijkse raad de Regionale Energie Strategie, deel 1 (RES 1.0). Als onderdeel van het Klimaatakkoord gaf het kabinet gemeenten de opdracht om samen, in de regio, op zoek te gaan naar mogelijkheden voor energieopwekking. Onze gemeente deed hiervoor mee binnen de regio U10, Utrecht om omgeving. Elke gemeente kon haar eigen onderdeel bepalen. De Wijkse raad bepaalde al in 2019 dat er 60 hectare landbouwgrond opgeofferd kon worden voor zonnevelden. Samen met panelen op daken voldoen we hiermee aan de eisen voor RES 1.0. Dat bod was voor onze gemeente dus niet zo spannend.

Toch vinden we als SP vinden deze RES 1.0 maar ‘een gek ding’.

Ten eerste omdat dit belangrijke onderdeel van het klimaatbeleid alleen gaat over hoe we energie kunnen opwekken. Het gaat over welke techniek er ingezet kan worden in de regio’s. Ik hoorde laatste iemand zeggen, dat is een beetje schizofreen beleid is. Het werkt depolariserend omdat het slechts over technieken gaat en niet over wie de vervuilers zijn en hoe we dat aanpakken. Maar het werkt zodoende juist weer polariserend, omdat er bij technieken (windmolens) ook kritische inwoners zijn en natuurlijk tegenstanders. Zij voelen zich, vaak terecht, niet gehoord en worden in een hoek gedrukt. De discussie is dan een welles-nietes spelletje, heel zwart en wit. De procedure is eigenlijk verkeerd opgezet.

Ten tweede zou de algemene aanpak wat ons betreft helemaal anders moeten zijn. Als we naar de cijfers kijken, zien we bijvoorbeeld dat de groep met de laagste inkomens het hoogste percentage van hun budget kwijt zijn aan energiebelastingen. Dat loopt dankzij alle maatregelen op naar meer dan 10% van het inkomen. De rijkste groep Nederlanders betaald verhoudingsgewijs veel minder. En dat terwijl zij wel 80% van de energiesubsidies binnen halen (Tesla draait op subsidie). Gemiddelde huishoudens en het Midden en Klein Bedrijf betalen het leeuwendeel van de energielasten, terwijl ze maar voor een deel verantwoordelijk zijn voor een klein deel van de CO2 uitstoot. Grote bedrijven als Tatasteel en Shell betalen helemaal geen energiebelasting.

Goed klimaatbeleid pakt eerst al die ongelijkheid aan. Wat de SP betreft voeren we een verkeerde discussie. Maar dat is voer voor Den Haag en de partijen aldaar.

Deze RES is een verplicht piketpaaltje, niks meer niks minder. En ja, daar zijn veel vragen bij te stellen. In Wijk zitten we dus met de zestig hectare zonnevelden aan de goede kant. Tegen stemmen klinkt mooi, maar heeft weinig nut. Destijds waren wij tegen het opofferen van de 60 hectare landbouwgrond. We zagen liever panelen op de daken. Het Wijkse college is zo verstandig om dat in dit bod mee te nemen en zet zich in de toekomst meer in voor panelen op de daken. We vragen ons nog wel af hoe dat gaat gebeuren. Dat moet uitgewerkt worden.

Als SP hebben we een motie ingediend. Hierin riepen we op om vooral ook drie zaken beter op te pakken; 1. De participatie, 2. De gezondheidsnormen en 3. Inzetten op innovatie.

En ze hebben alle drie met elkaar te maken.

Vrij recent hoorde ik over een onderzoek gedaan door de Universiteit van Delft. Hieruit blijkt dat liefst 75% van de Nederlanders inziet dat er zaken moeten veranderen én dat zij daar best aan mee wil werken. Maar daar stelt deze grote groep voorwaarden bij. Grote vervuilers moeten meebetalen en de lasten moeten eerlijker verdeeld worden. Tevens wil men mee kunnen denken over de maatregelen in de eigen omgeving of zien dat de baten de lasten overstijgen. Als je die zaken voor elkaar krijgt, ontstaat er draagvlak.

Dat vraagt dus om participatie. Niet alleen bij het invullen van de technieken; juist ook bij het maken van de keuzes over wie, wat en waar. Dat gaat verder dan meedoen als er een projectontwikkelaar komt. Vroeg meedenken en meedoen, ook kijken naar de baten die tegenover de lasten staan. Dat moet in het vervolg ingevuld worden. En wat ons betreft; zorg dat dit een brede participatie kan zijn. Het is immers bekend dat inwoners uit de lage inkomensgroepen weliswaar procentueel het meest betalen; zorg er dan ook voor dat ze mee komen doen en denken over hoe we dingen kunnen oplossen. Dat is een mooie opgave.

Dankzij de Raad van State weten we dat ons land zich ook aan gezondheidsnormen moeten houden. Als SP stelden we in oktober 2020 al vragen over een uitsprak van het EU Hof hierover. Met een uitspraak over het windmolenpark bij Delfzijl, is dat sinds dit voorjaar ook in de Nederlandse wet gekomen. Zoals we ons ook moeten houden aan het Verdrag van Aarhus, waarin richtlijnen staan voor participatie van de omgeving bij dergelijke gezondheidsonderzoeken.

Tot dit voorjaar wezen Nederlandse rechters claims over gezondheidszaken (MER-rapportages) af. Bij onze vragen in vorig jaar deed het Wijkse college dat ook. Dankzij de Raad van State moet het kabinet onderzoek doen en regels opstellen. Ook ons college kan dat doen. Pak die handschoen dus snel op.

En we vragen het college om zich in te zetten voor innovaties. De ontwikkelingen gaan snel; betere technieken die minder verontrustend zijn minder kosten en dus het draagvlak kunnen vergroten. Maar ook innovaties op samenwerkingen. We hebben in de regio de beste universiteiten van het land, een grote hogeschool en zelfs lokaal veel deskundige mensen bij organisaties en ondernemingen. Op vele fronten kan innovatie dus aangezet worden; technieken en methoden en nieuwe samenwerkingsverbanden. Als SP zijn we ervan overtuigd dat dit ook goed kan zijn voor draagvlak en de participatie zullen versterken.

We zijn dus voor dit Wijkse aanbod zijn. Niet omdat we het supergoed vinden. Maar omdat we het zien als een piketpaaltje. Maar pak dan nu wel door en doe dit samen met inwoners en organisaties. En dan op een positieve manier, met elkaar in plaats van tegen elkaar. Dat is de beste manier om dat te doen wat we willen; minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, een goede verdeling van de baten en een gezond leven voor iedereen.